Raymarine SPX30 stuurautomaat met een P70R probleem

Mijn SPX30 stuurautomaat in combinatie met een Raymarine P70R paneel stuurt het roer naar ongeveer midscheeps wanneer de automaat naar AUTO wordt gezet. Dit blijft het systeem doen, ongeacht de op dat moment benodigde roeruitslag (loefgierigheid) teneinde koers te houden.

Dit leidt tot vervelende koersafwijkingen van soms meer dan 20 graden, die daarna met een gedempte trilling naar de gewenste koers wordt gecorrigeerd.

Is dit d.m.v. een instelling te veranderen z.d.d. de automaat de bestaande roeruitslag op het moment van AUTO selectie als “beginstand” accepteert??

Het betreft een (22 ton) toerzeiljacht.

Antwoord:

Raymarine fluxgate kompas gever M81190Normaal als je op auto drukt, is dat de koers waar het schip naartoe moet varen, het roer zou een beetje uitwijken maar niet zo veel als hier wordt omschreven . Het eerste wat ik zou controleren is het Raymarine fluxgate (electronisch kompas). Het lijkt er op dat daar een probleem is. Misschien is er om een of andere reden een verstoring in het magnetisch veld gekomen. Misschien zijn er blikjes eten of drinken in de buurt gekomen, is er een elektrische motor/pomp in de buurt.

Heel belangrijk is de stand van de fluxgate kompas, deze moet verticaal staan. dit kan je zien aan de pijl op het kompas. Je kan met een Sea Trial de SPX suurautomaat calibreren, dit is echt noodzakelijk. Met deze SeaTrial kan je met een getal zien of er een probleem is met het magnetisch veld om de fluxgate heen. Als er problemen blijven bestaan en als mogelijk is, het fluxgate kompas los halen en op een plek buiten het schip plaatsen en opnieuw de kalibratie uitvoeren van de stuurautomaat.

Het fluxgate kompas kan defect zijn, deze zou je kunnen laten testen bij een Raymarine servicepunt. Een vervangende Raymarine fluxgate kompas heet bestelnummer: M81190

Misschien een vreemde opmerking: beginstand is de koers waar het schip naartoe moet worden gestuurd, misschien staat er een waypoint in de stuurautomaat? Die er uit halen.

Kalibreren van de Raymarine SPX stuurautomaat

Wat wel erg belangrijk is, is de kalibratie van de stuurautomaat. Je moet namelijk een rondje (of meer!) varen om het kompas te kalibreren. Je moet dit proces helemaal uitvoeren. Hiermee compenseer je het magnetisch veld van het schip. Na het kalibreren zie je een waarde op het display. Het systeem berekent de deviatie en moet lager zijn dan 15 graden. Als het afwijkingsgetal groter is dan 15° of als op het display geen afwijkingswaarde wordt weergegeven, wordt het kompas beïnvloed door ijzerhoudende voorwerpen op uw boot. Verplaats het kompas naar een betere locatie. Op stalen boten zijn hogere afwijkingswaarden acceptabel. In de handleiding is te vinden hoe je in het menu het kompas kan kalibreren. Door Raymarine wordt aangeraden dit elk jaar uit te voeren.

Raymarine SPX compas calibreren seatrial menu

Demping van de Raymarine SPX stuurautomaat

Je kan de demping van de stuurautomaat instellen, maar dat lijkt mij in dit geval niet de oplossing. Controleer of deze instellingen op default staan. Boten kunnen aanzienlijk variëren op het gebied van roerrespons. Door de roeruitslag aan te passen, kunt u de stuurkarakteristieken van het SPX-5 Tillersysteem wijzigen. Rudder Gain is een maatstaf voor de roeruitslag die het SPX-5 Tiller-systeem toepast om koersfouten te corrigeren: een hogere instelling betekent dat meer roeruitslag wordt toegepast. Je kan veel instellingen handmatig invoeren. Vaak is het voltooien van de zogenaamde SeaTrial genoeg en zijn de optimale instellingen automatisch opgeslagen.

Raymarine SPX rudder gain seatrial voorbeeldHelaas heb ik geen reactie van de vrager ontvangen…

 

Aanbieding Raymarine SPX-5 Stuurwielpiloot TE12201 oktober

Raymarine pakket SPX5 stuurautmaat met fluxgate P70 instrument inline converter RPSPX5001De Raymarine aanbieding van oktober is geworden de SPX-5 Stuurwielpiloot met ST6002+ bedienings instrument TE12201. De wheeldrive stuurautomaat is een drive die je op het stuurwiel monteerd. Omdat de ST6002+ binnenkort wordt vervangen door de 2012 serie is ook het pakket met een Raymarine P70 bedieningsinstrument in de aanbieding. Het pakket met de ST6002+ bedieningsinstrument en pakketten met de Raymarine P70 bedieningsinstrument zijn van de partij.

Als extra is er een combinatiepakket samengesteld, bij dit pakket is de Raymarine inline converter en de Raymarine SeaTalk junction box toegevoegd. Met dit pakket kan je in 1 keer het nieuwe SeaTalkNG netwerk aansluiten op het oude SeaTalk netwerk. Klik hieronder om te bestellen:

  • SXP-5 met ST6002+ instrument TE12201
  • SXP-5 met P70 instrument T70109
  • SXP-5 met P70 en inline converter en junction box RPSPX5001

Vervangen van de Raymarine wheeldrive

Raymarine wheeldrive ST4000 MKII-S1 vervangen E12193De Raymarine ST4000 of Raymarine ST4000+ heeft op de achterkant de aansluitingen voor de drive, in dit geval een wheeldrive. De onderdelen van deze wheeldrive zijn niet meer te krijgen. Jammer maar niet gek eerlijk gezegd, deze wheeldrives zijn zeker 10 jaar geleden voor het laats geproduceerd. Gelukkig is het wel mogelijk om alleen een nieuwe Wheeldrive te plaatsen en aan te sluiten op het bestaande instrument. De Raymarine wheeldrive MKII heeft bestelnummer en prijs: E12093

Kijk hier voor de 3 opties als alleen de ST4000 wheeldrive klemmen stuk zijn: https://www.raymarine-navigatie.nl/autohelm-st4000-wheeldrive-is-defect/ Vergeet niet dat de oude instrumenten ook de aansluiting van de drive hebben, dat is met de ST6002+ niet meer het geval.

Inhoud Raymarine wheeldrive MKII E12093

Kijk hier wat er geleverd wordt bij de Raymarine wheeldrive MKII E12093

Bestaat er een vervanger voor de autohelm ST5000+ stuurautomaat

Raytheon Autohelm ST5000+ stuurautomaat bedienings instrument vervangenVraag: Bestaat er een vervanger voor de autohelm ST5000 + Alleen dit instument is kapot de rest werkt naar behoren. Wat nu?
Overigens alles is gekoppeld met radar en degelijke.

Antwoord: Raymarine ST6002+ Plus stuurautomaat instrument Smart pilot E12098-PDe vervanger van de Autohelm ST5000+ is de Raymarine ST6002+ bedieningsunit.

Maar de Autohelm ST5000 heeft de aansluitingen voor de drive/hydraulische pomp achter op het instrument. Dat heeft de ST6002+ niet meer. Een los ST6002+ instrument heeft bestelnummer en prijs: E12098-P

Dus alleen dit instrument vervangen is niet voldoende, je hebt ook nog de SPX stuurcomputer nodig.

Raymarine SPX-30 stuurautomaat pakket fluxgate en roerstandgever E12199Deze is in een pakket te krijgen of in losse componenten. Je kan zonder roerstandgever de SPX gebruiken, maar wordt eigenlijk afgeraden. Afhankelijk van het gewicht en ‘zwaarte’ van het besturen van het roer kan je kiezen uit de Raymarine SPX-10 en Raymarine SPX-30 stuurcomputer.

2020-02-10:

De SPX is niet meer leverbaar, het zal dan een Evolution stuurautomaat moeten worden met een p70(r) bedieningsinstrument. Via LightHouse3  op bijvoorbeeld een Axiom kun je alléén Evolution piloten bedienen, géén andere en oudere types. Dus ook de ST4000+ niet.

Op wind sturen kan alleen vanuit een p70s.

Overzicht Raymarine SPX stuurcomputers

De Raymarine SPX stuurautomaten zijn in verschillende uitvoeringen te krijgen hier onder staat een overzicht van de verschillende uitvoeringen. De keuze voor het type SPX stuurcomputer is niet alleen afhankelijk van het gewicht / waterverplaatsing van het schip. Bij een hydraulische besturing kan je het gewicht van het schip wel aanhouden, maar voor een kabelbestuurd schip moet je rekening houden met de kracht die je zelf op het roer uit moet oefenen. Als dit zwaarder voelt, kies dan voor een zwaardere stuurcomputer, de Raymarine SPX-30 en de daarbij behorende linear drive.

Klik hier voor een overzicht van de Raymarine SPX stuucomputers:
https://www.raymarine-navigatie.nl/overzicht-van-de-spx-stuurautomaten/

Klik hier voor een Raymarine SPX-5 pakket met Raymarine ST6002+ instrument:
https://www.raymarine-navigatie.nl/fikse-korting-op-st6002-plus-stuurautomaat-instrument-bij-een-spx-5-pakket/

Vergeet niet dat de ST60 lijn zeer binnenkort gaat vervangen worden door de Raymarine i60 instrumenten. Misschien even wachten en de nieuwe lijn aanschaffen. Dit heeft wel wat consequenties. Zoals geen aansluitingen meer achter op de instrumenten en communicatie onderling via SeaTalkNG in plaats van SeaTalk. Daar zal ik binnenkort een artikek over schrijven.

Vervanger van de Raymarine ST60 serie is de Raymarine i60 serie, zie hieronder de foto’s.

Nieuwe Raymarine i60 en i50 instrumenten overzicht

Autohelm ST4000 spaakklemmen voor het stuurwiel

Raymarine ST4000 Spaakklem type B Vraag:  Ik heb een autohelm st4000. Ik zoek spaakklemmen voor het stuurwiel. De hoh afstand van de bevestigingsgaten van deze klemmen zijn 3,7 cm. Zijn die nog te leveren?

 

 

Antwoord:  Raymarine Autohelm 4000 stuurautomaat stuurwielHelaas er zijn geen stuurwiel klemmen meer nieuw te leveren van deze wheeldrive. Best wel jammer. Ik heb vaak deze vraag gehad. De Autohelm 4000 stuurautomaat werkt nog prima, alleen zijn er 1 of meer klemmen afgebroken.

Ja wat moet je dan… er zijn drie opties.

 

 

1) Je kan alsnog iets bedenken om de wheeldrive op het stuurwiel te krijgen en nog een seizoen varen?

2) Of je vervangt alleen de wheeldrive. Het is namelijk mogelijk om het oude ST4000 instrument aan te sluiten op een nieuwe ST4000 MKII/S1 zonder ST6002.
De Raymarine wheeldrive ST4000 MKII/S1 zonder ST6002 heeft bestelnummer en prijs: E12093
Het enige waar je rekening mee moet houden is dat de aandrijfmotor iets verder uit het midden zit. Geen probleem, maar als je de wheeldrive geborgd hebt met de motor zou je hier rekening mee moeten houden.

Raymarine SPX-30 stuurautomaat pakket E121993) Of je gaat alles vervangen door een nieuwe Raymarine SPX-5 Smartpilot… Je hebt dan ook een nieuw instrument nodig (tenzij het bedieningsinstrument een SmartPilot uitvoering is) Dus moet je alles gaan vervangen. Lees hier over het vervangen van de oude stuurautomaat naar een SPX-5. Neem van mij aan, als je gaat vervangen, dan heb je een stuurautomaat die niet te vergelijken is met de oude. Stukken beter, stukken sneller, stukken nauwkeuriger… echt je zal 2 generaties stuurautomaat overslaan.

Aanschaf Raymarine e7 plotter en onderdelen

Ik wil een Raymarine e7 met toebehoren aanschaffen voor mijn 10m polyester zeiljacht maar ik heb nog enkele vragen.

  1. Heb ik een externe antenne nodig? e7 wordt gemonteerd binnen bij de kaartentafel.
  2. Kan ik buiten op een I70 de navigatiegegevens uitlezen?
  3. Kan ik op 1 klok wind, diepte en snelheid uitlezen? of heb ik bijv voor wind een aparte klok nodig als ik oa close haule wil uitlezen.
  4. Heb ik een ITC-5 Multipod nodig?

Heb ik een externe antenne nodig met een Raymariene e7 plotter

Ja, een externe Raymarine GPS antenne gebruiken is aan te raden, zeker als hij bij de kaartentafel komt en geen vrij zicht heeft naar boven.
Je kan altijd zonder externe GPS proberen, en kijken hoe het ontvangst is en later een externe GPS plaatsen als het ontvangst (te) slecht is. Vergeet niet dat de Raymarine RayStar 125 GPS niet meer leverbaar is, je moet dan de Raymarine Raystar 130 GPS antenne gebruiken. De Raymarine Raystar 130 GPS antenne kan allen aangeslotnen worden via SeeaTalk Next generation. De Raymarine Raystar 130 GPS antenne heeft bestelnummer en prijs: E32153.

Kan ik buiten op een I70 de navigatiegegevens uitlezen?

Raymarine i70 Multifunctioneel Kleuren display verschillende schermen E22172Ja op de Raymarine i70 kunnen alle gegevens die op het SeaTalknetwerk zijn worden getoond. Je kan zelf de pagina’s samenstellen, en daar doorheen bladeren.
Of meerdere gegevens op 1 pagina zetten. Je zou dus met 1 instrument alles kunnen bekijken. Toch is het makkelijk om op meerdere Raymarine i70 gegevens te tonen. Op de 1ne de alleen de windgegevens met koers, en op de andere de diepte, met snelheid en stuurautomaat gegevens.

Kan ik op 1 klok wind, diepte en snelheid uitlezen?

Ja op de i70 kunnen alle gegevens die op het SeaTalknetwerk zijn getoond worden. Je kan zelfs alles op 1 instrument gaan tonen.

Heb ik een Raymarine ITC-5 Multipod nodig?

Raymarine iTc-5 instrument transducer converter E70010Als je geen ST60 instrumenten hebt waar de gevers op komen, ja dan heb je een Raymarine ICT-5 nodig.
Als je nog ST60 instrumenten laat zitten, dan heb je geen ICT-5 nodig. Maar wel heb je een Raymarine inline converter nodig. Anders komen de gegevens van de SeaTalk instrumenten ST40 of ST50 of ST60 (plus) niet op het SeaTalk Next Generation.

Inline converter SeaTalk 1 naar SeaTalk NG Next Generation E22158Hieronder een uitleg over de Inline converter SeaTalk 1 naar SeaTalk NG E22158
https://www.raymarine-navigatie.nl/inline-converter-seatalk-1-naar-seatalk-ng-e22158/

Hieronder een uitleg hoe je het netwerk kan aansluiten:
https://www.raymarine-navigatie.nl/is-het-mogelijk-om-rechstreeks-de-spx-naar-een-plotter-te-verbinden/

Overigens als je een SPX stuurautomaat hebt, en alleen rudder of kompas gegevens nodig hebt, dan kunnen die op de SPX worden aangesloten!

Raymarine stuurautomaat SPX SOL E12205

Raymarine SPX SOL stuurautomaat E12205 met aansluit blokkenDeze Raymarine SPX SOL stuurautomaat is alleen geschikt voor de hydrauliche systemen die met zogenaamde solenoid kleppen worden aangestuurd. Aan de buitenkant zie je geen verschil met de andere SPX stuurcomputers. Je ziet ze niet vaak, en dat is best raar want het verbruik zal minder zijn dan de SPX10 of SPX20. De Raymarine SPX SOL heeft bestelnummer en prijs: E12205. Deze SPX SOL stuurautomaat wordt gebruikt bij grotere schepen met een groter stuurcilinder op het  roer. Als de cilinder groter is, dan moet er ook meer hydraulische olie worden verplaatst, je kan dan gebruik maken van een PTO  aangesloten op de motor, of je maakt gebruik van de constant running hydraulische pomp.


Raymarine SPX SOL corepack E13305 Unboxing

PCB aansluitingen van de Raymarine SPX SOL stuurautomaat

Verschil van de Raymarine SPX SOL stuurautomaat

Raymarine spx SOL stuurautomaat E12205 solenoid aansluiting met diodeDe Raymarine SPX SOL stuurautomaat heeft op de aansluitingen van de pomp andere aansluitingen, geen hoogvermogen FET (transistoren) maar een aansluiting voor het aansturen van een relaisspoel (solenoid). Vergeet ook niet dat een spoel van een solenoid,  net zoals een gewoon relais, een tegen EMK maakt. Om er voor de zorgen dat de FET’s beschermd worden kunnen er diodes worden geplaatst. De richting is wel belangrijk. Hij is dus echt niet te gebruiken voor het aansturen van een omkeerbare hydraulische pomp.

Hydraulische pomp van de Raymarine SPX SOL stuurautomaat

De pomp die de Raymarine SPX SOL stuurautomaat gebruikt is de zogenaamde constant running pomp. Deze pomp heeft de grootste olie opbrengst en is geschikt voor grote hydraulische-roer-cylinders. De winst wordt gehaald door een pomp continu 1 richting te laten draaien, een dikke pomp. Door nu niet de richting van de motor steeds te veranderen (zoals normaal) stuur je nu kleppen aan die op de pomp zitten. Het omdraaien van een elektrische serie motor kost veel energie, en je zit met een enorme belasting (EMK) die moet worden overwonnen.

Slaap stand van de Raymarine SPX SOL stuurautomaat

Raymarine spx SOL stuurautomaat E12205 aansluiten sleep schakelaarEr is op de stuurautomaat een aansluiting voor een schakelaar waarmee de automaat in slaap kan worden gezet. Met deze schakelaar wordt de SPX automaat uitgeschakeld, maar de voeding voor het SeaTalk netwerk en het SeaTalkNG netwerk is dan wel beschikbaar. Dit bespaart stroom voor de lange rijzen.

 

Automatisch de hydraulische pomp aansturen met relais

Het lijkt er misschien op dat deze pomp continue moet draaien, dat hoeft niet zo te zijn. Meestal wordt de motor van de pomp aan en uit gezet op het schakelpaneel. Maar het is ook mogelijk om dit automatisch door de stuurautomaat te laten doen. Het is mogelijk om de grote hydraulische pomp aan en uit te zetten met behulp van een relais op de aansluiting van de clutch. (klik op de foto hiernaast)
Als je op de clutchaansluiting een relais (wellicht een ‘solid state’ relays) zet, dan wordt de pomp geactiveerd als je op de ‘Auto’ toets van het bedieningspanneel wordt geactiveerd. Dit kan met de Raymarine P70, Raymarine P70R, ST6002+ Plus of inmiddels ook op de grotere multifuncionele plotter displays e95, e125 en c95 en c125. Let op de ‘Auto’ knop zit niet op de Raymarine e7 MFD.

Bediening van de constant running pump

Als de stuurautomaat in “standby” staat dan wordt het relais niet bekrachtigd, de pomp draait niet. Om de pomp te laten starten kan je de volgende toetsen gebruiken

  • Autopilot, wanneer je auto toets indrukt start de CR pump automatisch
  • Power steer, wanneer je mode toets indrukt start de CR pump automatisch

Raymarine SPX SOL stuurautomaat aansluitingen

Raymarine spx SOL stuurautomaat E12205 solenoid aansluiting met diode

Raymarine SPX SOL hydraulische constant running pomp

Raymarine constant running pump E12171 voor de SPX SOL stuurautomaatDe Raymarine SPX SOL kan alleen gebruikt worden voor pompen met een solanoid kleppen systeem. Raymarine levert 2 soorten een 12 V versie en een 24V versie. Lees even de handleiding voordat je aan de slag gaat.

  • E12171 Raymarine Constant Runningpomp 3 tot 4,5 liter, 12VDC
  • E12172 Raymarine Constant Runningpomp 3 tot 4,5 liter, 24VDC

 

 

 

Roerstandgever en de Raymarine SPX SOL stuurautomaat

De Raymarine SPX SOL stuurautomaat is de enige die door Raymarine aangewezen wordt die NIET zonder Raymarine roerstandgever kan werken. De andere SPX stuurautomaten hebben toch een indicatie hoe lang een pomp (SPX 10 20 30) of een elektromotor (SPX 5) aan staat. Door gebruik van solenoids kan de automaat nooit weten hoe het roer staat of hoeveel er eerder gecorrigeerd is.

Raymarine SPX stuurautomaat calibreren

Raymarine SPX10 stuurautomaat met aansluitblokken

Bij oplevering of voor het eerste gebruik van de Raymarine SPX stuurautomaat moet het systeem worden gekalibreerd. Met deze actie wordt het magnetisch veld van het fluxgate kompas bepaald en gecompenseerd. Daarnaast wordt de interne gyroscoop gekalibreerd tezamen met de fluxgate Raymarine SPX stuurautomaat.

Kalibreren van de Raymarine SPX

Het kalibreren is echt eenvoudig zelf uit te voeren. Vanuit het menu van het bedieningspaneel. Als je in deze kalibratiemode zit, dan moet je een aantal acties uitvoeren, zoals een rondje varen en een stuk rechtuit varen. Wel even open water opzoeken. Tijdens het varen gaat de stuurautomaat zich inregelen, aan het einde merk je dat de automaat steeds rustiger gaat sturen. Klik hier voor een uitleg van compatibel Raymarine ST6001 en ST6002+ bedieningsinstrumenten.
Kijk ook eens bij de voordelige pakketten met een Raymarine ST6002+ Plus bedieningsinstrument.

Onderhoud kalibreren van de Raymarine SPX stuurautomaat

Raymarine adviseerd om de kalibratie elk jaar uit te voeren. En dat is te begrijpen, want het magnetisch veld rond het elektronische fluxgate kompas kan altijd veranderen. Dit kan komen door een nieuw apparaat aan boord of bijvoorbeeld een andere inrichting van de kastjes.

Plaatsen van de Raymarine fluxgate

Raymarine fluxgate kompas binnenkant exploded viewHet is heel belangrijk om de Raymarine fluxgate op de juiste plek te monteren. Klik hier voor en aantal tips.
Als je wilt weten hoe de fluxgate compas van Raymarine werkt, hoe hij er uit ziet van binnen, klik hier.

Praktijkvoorbeeld probleem bij calibreren

Zelfs de SmartPilot van Raymarine had problemen bij het calibreren van een nieuw schip.

Alles is geïnstalleerd zoals het moet, zelfs de fluxgate op een andere plek geplaatst. Niks mocht helpen. Wat bleek nu, de enorme magneten waarmee de onbewerkte platen staal zijn verplaatst bij de staal leverancier hadden nog steeds een magnetisch veld in zich. Het enige was wachten totdat het magnetisch veld in de loop der tijd af is genomen.

Dus: jaarlijks calibreren.

Fikse korting op ST6002+ Plus stuurautomaat instrument bij een SPX-5 pakket

Ik zat al eerder te kijken naar het pakket van de Raymarine SPX-5 Tillerpiloot. Meestal scheelt het niet zo veel, maar dit is toch wel heel aantrekkelijk naar mijn mening.

 

Ik zal het even voorrekenen met de Raymarine adviesprijzen van januari 2012:

Het SPX-5 Tillerpiloot pakket zonder ST6002+ instrument: E12137 kost 952 Euro.
Het SPX-5 Tillerpiloot pakket met ST6002+ instrument: E12203  kost 1303 Euro.
Het verschil is 1303-952 = 351 euro.

Een los ST6002+ instrument: E12098-P kost 589 Euro.

Dus heb je een ST6002+ instrument voor 589-351 = 238 EURO minder!

Er zijn (nog) pakketten te koop waar je (heel) voordelig een ST6002+ instrument kan kopen.

Deze paketten zijn nog tot het eind van dit jaar te koop, daarna zijn de pakketten niet meer te krijgen. Hiernaast het Raymarine SPX-5 Tillerpiloot pakket met Raymarine ST6002+ instrument. Het pakket heeft bestelnummer en prijs: E12203

Raymarine ST6000 bediening instrument aansluiten op een Raymarine SPX stuurautomaat

De Raymarine ST6000 bediening instrument heeft geen smartpilot logo rechts in het beeld. De Raymarine SPX (Smart Pilot X) autopilots hebben een software optie en intern een gyro. Dit is de zogenaamde autolearning.

Als er een Raymarine ST6000 stuurautomaat bedieningsinstrument op een Raymarine SPX autopilot wordt aangesloten, dan werkt hij zonder problemen. Alles wat de Raymarine ST6002+ kan doet de Raymarine ST6000 ook. Alleen heeft de Raymarine ST6000 geen optie om de autolearn uit te voeren. Je hebt dus niks aan de mooie gyro die kan niet worden gebruikt.

Dus als je een bestaande stuurcomputer wilt vervangen met een SXP stuurcomputer, houd er rekening mee dat de Raymarine ST6000 autopilot bediening instrumenten (zonder Smart Pilot) geen autolern kunnen gebruiken.

Autolern voor SPX (SmartPilot) autopilots werkt in combinatie met deze bedieningsinstrumenten (SmartPilot):

Er zijn (nog) pakketten te koop waar je (heel) voordelig een ST6002+ instrument kan kopen. Deze paketten zijn nog tot het eind van dit jaar te koop, daarna zijn de pakketten niet meer te krijgen.
Hiernaast het Raymarine SPX-5 Tillerpiloot pakket met Raymarine ST6002+ instrument. Het pakket heeft bestelnummer en prijs: E12203

Het SPX-5 Tillerpiloot pakket zonder instrument: E12137 kost 952 Euro.
Het SPX-5 Tillerpiloot pakket met ST6002+ instrument: E12203  kost 1303 Euro.
Het verschil is 351 euro.
Een los ST6002+ instrument: E12098-P kost 589 Euro

WINST: 238 EURO !